Այս տարի ունեցել եմ բավականին լավ ու հագեցած ամառային արձակուրդներ։ Բացի այն, որ շատ եմ խաղացել բակում`ընկերներիս հետ, նաև հեծանիվ, ինքնագլոր եմ քշել, լողացել եմ լողավազանում, կարդացել եմ փոքրիկ պատումներ, կատարել եմ շախմատի ամառային արձակուրդներին հանձնարարված առաջադրանքները։ Գնացել եմ պապիկ֊տատիկիս տուն, որտեղ էլ եմ ունեցել հագեցած առօրյա։ Պապիկիս հետ մեքենա վարելու փորձեր եմ կատարել։ Գնացել ենք Բյուրականի`Ամբերդ, Դղերի վանք, Աշտարակի ձոր, Ջրաշխարհ, Սևան և այլն։ Ափսոս, որ արագ վերջացավ ամառը, բայց ոչինչ ես անհամբեր կսպասեմ հաջորդ ամառային արձակուրդներին։

Առաջադրանք 3

Կարդա´ տեքստը և կատարի´ր առաջադրանքը:

Մրջյուն

Մրջյունը աշխարհի ամենափոքր, բայց ամենից ուժեղն միջատն է: Նա հանգիստ կարող է իրենից քսանհինգ անգամ մեծ բեռ շալակել և տանել մի տեղից մյուսը:

Մրջյունը շատ աշխատասեր է՝ իր համար տուն է կառուցում, խնամում երեխաներին, ձմռան համար կերակուր պատրաստում, գնում կովելու:

Մրջյունները ընտանիքում հրաշալի կանոններ ունեն: Նրանք իրար մեջ բաժանում են գործը և կատարում: Նրանց մի մասը բանվոր է, մի մասը` զինվոր, որսորդ, ստրուկ:

Յուրաքանչյուր բնում կա մի գլխավոր մայր մրջյուն, որին մարդիկ «թագուհի» են կոչում։

Թագուհին միշտ բնում է, երբեք չի աշխատում, իսկ նրան խնամում են ընտանիքի մյուս անդամները:

Սնունդը բանվոր մրջյուններն են բերում: Նրանք անցնում են սար ու դաշտ, որ գտնեն և տուն բերեն հացի փշուրներ և շաքարի հատիկներ, բույսերի սերմեր, բույն կառուցելու համար նյութ:

Իսկ զինվոր մրջյունները կռվում են  օտար մրջյունների դեմ: Նրանք  թշնամու ձվերն իրենց բույն են բերում, իսկ դրանցից դուրս եկած մրջյուններին դարձնում  են ստրուկներ։

Մրջյունները միշտ նեղության պահին հավատարիմ կերպով օգնում են իրար։

Եթե ճանապարհին «խոր ձոր» է հանդիպում, առանց վախի բռնվում են իրարից, կենդանի կամուրջ են կապում մի ծայրից մյուսը և այդ կամրջով անցկացնում ամբողջ իրենց «բանակը» Որոշ մրջյուններ կարող են իրենց զոհաբերել ընկերներին փրկելու համար:

Առաջադրանք

1. Տեքստից դո´ւրս գրիր մի նախադասություն, որտեղից երևում է, որ մրջյունը աշխատասեր է:

Մրջյունը շատ աշխատասեր է՝ իր համար տուն է կառուցում, խնամում երեխաներին, ձմռան համար կերակուր պատրաստում, գնում կովելու:

2. Տեքստից դո´ւրս գրիր մի օրինակ, որտեղ երևում է, որ թագուհի մրջյունը ոչինչ չի անում:

Թագուհին միշտ բնում է, երբեք չի աշխատում, իսկ նրան խնամում են ընտանիքի մյուս անդամները:

3. Ի՞նչ են անում բանվոր մրջյունները:

Սնունդը բանվոր մրջյուններն են բերում:

4. Ընդգծի´ր սխալ պատասխանը.

• Մրջյունը աշխարհի ամենափոքր և ամենից թույլ միջատն է:
• Մրջյունը աշխարհի ամենափոքր, բայց ամենից ուժեղն միջատն է:

5. Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը.

• զինվոր մրջյունները կռվում են օտար մրջյունների դեմ և կոտորում են նրանց բոլոր ձվերը,
• մրջյունները չեն կռվում օտար մրջյունների դեմ,
• մրջյունները բոլորը միասին են, նրանց մեջ օտարներ չկան,
• զինվոր մրջյունները թշնամու ձվերն իրենց բույն են բերում, իսկ դրանցից դուրս եկած մրջյուններին դարձնում են ստրուկներ։

6. Գրի´ր՝ ի՞նչ նոր բան իմացար մրջյունների մասին:

Ես իմաց զինվոր մրջյունները կռվում են  օտար մրջյունների դեմ:

7. Տեքստից դո´ւրս գրիր հոգնակի թվով գործածված 4 բառ:
   — մրջյուններ —————,
   ———-ընկերներ———,
   ——— մարդիկ ———,
   —— ստրուկներ ————-:
8. Գրի´ր տեքստում գործողություն ցույց տվող 2 բառ:
   _________ զոհաբերել _________________
   ___________ շալակել _______________
9. Մրջյունները ինչպիսի՞ն են: Տեքստից դո´ւրս գրիր երկու բառ:
   _______ հավատարիմ ________________
   _____________հրաշալի_____________
10. Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը: «Կամուրջ», «բույն » բառերը ցույց են տալիս

• առարկա,
• թիվ,
• հատկանիշ,
• գործողություն:

Ուշադիր կարդա՛ և կատարի՛ր առաջադրանքները։

Փղերն աշխարհի ամենախոշոր ցամաքային կենդանիներն են: Նրանք կարող են կշռել մինչև 12 տոննա: Եվ իրենց չափերին համապատասխան նրանք նաև մեծ ու բարի սիրտ ունեն։

Գոյություն ունեն 2 տեսակի փղեր՝ աֆրիկական և հնդկական: Նրանք շատ նման են իրար, միայն թե աֆրիկական փղերի ականջները, որ կարծես կաշվե հովհարներ լինեն, ավելի մեծ են, քան հնդկական փղերինը: Փղերի ականջների լայնությունը կարող է հասնել 4 մետրի: Ականջներով փղերը հով են անում իրենց և պաշտպանվում միջատներից:

Սակայն ամենահետաքրքիրը փղի կնճիթն է: Կնճիթը շատ զգայուն է. փիղը կնճիթով կարող է կատարել ինչպես նուրբ աշխատանք (օրինակ՝ գետնից բարձրացնել մորու մեծության պտուղը, մի փունջ խոտ պոկել), այնպես էլ դժվար ու ծանր (մի հաստ ճյուղ պոկել բարձր ծառից):

Այս հսկա կենդանին սնվում է խոտով ու տերևներով: Իր քաշին համապատասխան՝ նա ամեն օր ուտում է մեծ քանակությամբ կեր՝ 45–450 կգ կեր:  Իսկ դրա համար նա կեր է փնտրում օրվա 16 ժամը: Կախված ջերմաստիճանից՝ նա խմում է 100 – 300լիտր ջուր: Խմելու ջուրը նա նույնպես վերցնում է կնճիթով: Կնճիթն իր մեջ կարող է պահել 7,5 լիտր ջուր: Կնճիթը ջրով լցնելով՝ փիղն այն մոտեցնում է բերանին և ներս քաշում ջուրը: Իսկ շոգ ժամանակ կնճիթով վերից վար նաև ջրում է իրեն, ապա ավազ է ցանում վրան, որպեսզի տզերը չխրվեն մաշկի մեջ: Փղերը նաև հրաշալի լողալ են կարողանում: Նրանք քնում են կանգնած՝ իրար հենվելով: Միայ փոքրիկ փղերն են քնելիս պառկում գետնին:

Հանդիպելիս փղերը  ուրախ ողջունում են միմյանց՝ կնճիթերն իրար փաթաթելով: Նրանք չափազանց հոգատար են միմյանց հանդեպ: Երբ փիղը խճճվում է թակարդում կամ ընկնում փոսի մեջ, մյուս փղերը, մեկնելով իրենց կնճիթները, օգնում են նրան դուրս գալ: Փղերն իրենց վիրավոր կամ հիվանդ ընկերոջը չեն լքում, կողքերից զգուշորեն պահելով, նրան տանում են իրենց հետ: Նրանք երբեք չեն լքում մորը կորցրած ձագին: Փղերն ուրախանում և տխրում են միասին, ամբողջ խմբով: Փղերը նաև կարողանում են ծիծաղել:

Տեքստային առաջադրանքներ

1. Ինչպիսի՞ն են փղի չափերը։                                                                                                                                                                  Նրանք կարող են կշռել մինչև 12 տոննա: 
2. Քանի՞ տեսակի փղեր գոյություն ունեն։ Գրի՛ր տեսակները։                                                                                                        Գոյություն ունեն 2 տեսակի փղեր՝ աֆրիկական և հնդկական:
3. Ինչո՞վ է սնվում փիղը և որքա՞ն է ուտում։                                                                                                                                                Այս հսկա կենդանին սնվում է խոտով ու տերևներով: Իր քաշին համապատասխան՝ նա ամեն օր ուտում է մեծ քանակությամբ կեր՝ 45–450 կգ կեր: 
4. Տեքստից դուրս գրի՛ր փղերի մասին պատմող ամենազարմանալի տեղեկությունը։                                                                    Կնճիթն իր մեջ կարող է պահել 7,5 լիտր ջուր:
5. Փղերն ինչպե՞ս են ողջունում իրար։                                                                                                                                                      Հանդիպելիս փղերը  ուրախ ողջունում են միմյանց՝ կնճիթերն իրար փաթաթելով:

Բառային առաջադրանքներ

1. Գրի՛ր կանաչ գույնով նշված բառերի հոմանիշները։                                                                                                                        Բարի-բարեհոգի,նուրբ-քնքուշ ,մեծ-հսկա, թակարդ-ծուղակ
2. Գրի՛ր կապույտ գույնով նշված բառերի հականիշները:                                                                                                                        Շոգ- ցորտ, մեծ-փոքր, ծանր- թեթև, դժվար-հեշտ
3. Նշված բառերից առաջ գրի՛ր ինչպիսի հարցին պատասխանող բառեր:

Հնդկական փիղ

Հավատարիմ ընկեր

Փղի ձագ

Երկար կնճիթ

4. Շարունակի՛ր ըստ օրինակի՝ օգնել․․․․ — օգնել ընկերոջը։

                             Դուրս գալ—Դուրս գալ դասարանից

                             Ողջունել— Ողջունել ընկերոջ

                             Վերցնել— Վերցնել գիրքը

                            Ներս քաշել— Ներս քաշել դոռը

5. Բառեր ավելացրո՛ւ տրված նախադասությանը։

Հսկա կենդանին սնվում է կանաչ խոտով։

Դոնալդ Բիսեթ

Պահմտոցի

Ուշադիր կարդա՛ և կատարի՛ր առաջադրանքները։

Մի անգամ Մութը որոշեց պահմտոցի խաղալ Լուսնի հետ։

Նա թաքնվեց մերթ տների ետևում, մերթ ծխնելույզների ետևում, եւ շունչը պահած, այնքան նստեց, մինչև Լուսինն անշտապ ու թաքուն մոտեցավ ու գտավ նրան։

Երբեմն էլ Մութը դեսուդեն էր նետվում, նախքան կկարողանար թաքնվել ճանապարհն անցնող կատվի կամ շան ետևում։ Եվ, ընդհանրապես, նա կարողանում էր ճարպկորեն թաքնվել Լուսնից։

Բայց մեկ էլ Արևը ծագեց ու փոխվեց ամեն ինչ։

— Այ, հիմա կստանաս,— ասաց Լուսինը։— Տեսնենք, թե Արևի՞ց որտեղ կթաքնվես։

— Երեխաների ետևում,— երբ նրանք դպրոց գնան,— պատասխանեց Մութը։— Ես կդառնամ նրանց ստվերը։

— Ինչ խոսք, որ խելոք ես մտածել,— ասաց Լուսինը։— Բայց երբ երեխաները մտնեն դպրոց, այդ դեպքում ո՞ւր կթաքնվես։ Հիմարիկ, ես քեզ լավ խորհուրդ կտամ․ թաքնվիր Երկրի մյուս կողմում, այլապես Արևն անմիջապես կգտնի քեզ։

— Չի գտնի,— պատասխանեց Մութը։— Սպասիր ինքդ կտեսնես, որ չի գտնի։

Բայց Արևն ավելի ու ավելի բարձրացավ երկնակամարի վրա, Մութն այնուամենայնիվ նահանջեց դեպի Երկրի մյուս կողմը ու այնտեղ գիշեր եղավ։ Իսկ այս կողմում Արևի հետ պահմտոցի խաղալու համար մնացին միայն մի քանի փոքրիկ մուգ շերտեր։

Այդ շերտերը շատ ուրախ էին, վազում էին մարդկանց ետևից, վազում էին նույնիսկ կովերի ետևից, իսկ մի քանիսը դարձան թռչունների ստվերներ և նրանց հետ թռչում էին մարգագետիններով։ Բայց ի վերջո, Արևը նրանց բոլորին էլ գտավ, ու մնաց միայն մի մուգ շերտ։

— Քեզ էլ կբռնեմ,— ասաց Արևը։— Որտեղ էլ թաքնվես՝ կբռնեմ։

— Չես կարող,— ասաց մուգ շերտը։— Ես այնպիսի տեղ գիտեմ, ուր ինձ երբեք չես գտնի։ Աչքերդ փակիր ու հաշվիր մինչև տասը, իսկ ես կթաքնվեմ։

Արևն անցավ թուխպի ետևը և հաշվեց մինչև տասը։ Հետո նորից դուրս եկավ։

— Հավանաբար, թաքնվել է մեկնումեկի ետևում ու դարձել նրա ստվերը,— մտածեց Արևը։

Եվ Արևը լուսավորեց բոլոր անկյունները, խորշերը, բայց Մութը կորել էր ու կորել։ Մի օր էլ լուսավորեց, հաջորդ օրը լուսավորեց Մութին գտնելու համար, բայց այնպես էլ չգտավ ու չէր էլ կարող գտնել, որովհետև Մութը հարմար տեղ էր թաքնվել՝ սանդուղքի տակի նկուղում։

— Ի՜նչ հաճելի է այստեղ,— մտածեց Մութը,— այլևս դուրս չեմ գա։

Ու այլևս դուրս չեկավ։

Ահա թե ինչու՝ սանդուղքի տակ գտնվող նկուղում միշտ մութ-֊մութ է։

Տեքստային առաջադրանքներ

1. Պահմտոցի խաղալիս Մութը որտե՞ղ էր թաքնվում Լուսնից:                                                                                            Նա թաքնվեց մերթ տների ետևում, մերթ ծխնելույզների ետևում
2. Որտե՞ղ էր Լուսինը Մութին առաջարկում թաքնվել:

ա) երեխաների ետևում

բ) Երկրի մյուս կողմում

գ) ճանապարհն անցնող կատվի կամ շան ետևում

դ) մութ տների և ծխնելույզների ետևում

3. Ի՞նչն էր քեզ համար ամենից զարմանալին այս պատմության մեջ: Դո՛ւրս գրիր այդ հատվածը:                              Մի օր էլ լուսավորեց, հաջորդ օրը լուսավորեց Մութին գտնելու համար, բայց այնպես էլ չգտավ ու չէր էլ կարող գտնել, որովհետև Մութը հարմար տեղ էր թաքնվել՝ սանդուղքի տակի նկուղում։

4.Տեքստից  դո՛ւրս  գրիր  մեկական  պատմողական  և  հարցական   նախադասություն:                                                    Հարցական- Բայց երբ երեխաները մտնեն դպրոց, այդ դեպքում ո՞ւր կթաքնվես։

Պատմողական- Մի օր էլ լուսավորեց, հաջորդ օրը լուսավորեց Մութին գտնելու համար, բայց այնպես էլ չգտավ ու չէր էլ կարող գտնել, որովհետև Մութը հարմար տեղ էր թաքնվել՝ սանդուղքի տակի նկուղում։

5. Ի վերջո Մութը կարողացավ թաքնվել Արևից՝

Ա) սանդուղքի վրա

Բ) ծխնելույզների ետևում

Գ) սանդուղքի տակի նկուղում

Դ) մարդկանց ետևում

6. Մութին թաքնվելու մի տեղ էլ դո՛ւ առաջարկիր:

Ես կառաչարկեի մթին, որ նա թաքնվեր ծառի փչակում։

Բառային աշխատանք

1. Նշված բառերից առաջ գրի՛ր ինչպիսի  հարցին պատասխանող բառեր:

Մոթ նկուղ

Մեծ լուսին

Հին դպրոց

Խելացի մարդ

2. Ըստ օրինակի կատարի՛ր առաջադրանքները՝ օրինակ՝ երգել-երգ:

թաքնվել-Թաքուն

խաղալ-խաղ

բարձրանալ- բարձր

մտածել- միտք

3. Գրի՛ր կապույտ գույնով նշված բառերի հոմանիշները:                                                                                                        Ստվեր-շողք, նկուղ-պադվալ, անմիջապես-իսկույն,թաքուն-գաղտնի
4. Գրի՛ր կանաչ գույնով նշված բառերի հականիշները:                                                                                                             Փոքրիկ-մեծ, մութ-լույս, բարձրանալ-իջնել, հաճալի-տհաճ

Կարդա՛ և լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը։

Թագավորն ուներ երկու որդի։ Նա դժվարանում էր որոշել, թե որդիներից ով է ժառանգելու իր գահը։ Եվ վճռեց փորձել նրանց։ Հրամայեց կանչել մի քանի գյուղացիների։ Երբ գյուղացիները ներկայացան, թագավորն ասաց․

-Զավակնե՛րս, այս մարդիկ կարիքի մեջ են․ պետք է օգնել նրանց։

-Շատ լավ,-ասաց որդիներից մեկը և սկսեց ոսկի բաժանել։

Իսկ մյուս որդին էլ թե․

-Ես նրանց գութան կնվիրեմ։  Ոսկին, որ իմ եղբայրը այդպես շռայլորեն բաժանում է, մի օր կարող է վերջանալ։ Իսկ գութանի գործը հողն է, անվերջ գոհացնող հողը, բոլոր նվերներից ամենաթանկը։

Շատ ուրախացավ ծեր թագավորը և գահաժառանգ հայտարարեց գութան նվիրող որդուն։

Ինչո՞ւ փոքր տղան դարձավ գահաժառանգ։

Քանի որ ճիշտ որոշում կայացրեց։

Դու ի՞նչ կնվիրեիր գյուղացիներին։

Իրենց աշխատանքը թեթևացնող գործիքներ։

Տեքստից դուրս գրի՛ր 3-ական գոյական , բայ և շաղկապ։

Գոյական- թագավոր, եղբայր, որդի

Բայ- օգնել, բաժանել, վերջանալ

Շաղկապ- թե, որ, իսկ։

Գոյականներից առաջ գրի՛ր համապատասխան ածականներ։

Ծեր թագավոր

Ավագ  որդի

Կրտսեր գահաժառանգ

Աղքատ գյուղացի

Հին  գութան

Բերրի հող

Ոսկի բառով կազմի՛ր 2-ական բարդ և ածանցավոր բառ։

Ոսկեզօծ, ոսկեգույն — բարդ բառեր

Ոսկեղեն — ածանցավոր բառ։

Տրված ածանցավոր բառերը վերլուծի՛ր բաղադրիչների։

Տեքստից գտի՛ր և գրի՛ր տրված բառերի հոմանիշները։

Արքա-Թագավոր

Ընծայել-Նվիրել

Ավարտել-վեջացնել

Տեքստից գտի՛ր և գրի՛ր տրված բառերի հականիշները։

Քիչ-առատ

Երիտասարդ—ծեր

Տխրել-բերկրել

Կազմի՛ր բառակապակցություններ։

Թագավո գահ

Քսակով ոսկի

շռայլորեն նվիրել

նվիրել մեքենա։

Համառոտի՛ր պարզ ընդարձակ նախադասությունները։

Ծեր թագավորը շատ ուրախացավ։

Թագավորը ուրախացավ։

Շարունակի՛ր։

Երբ մարդիկ կարիքի մեջ են, նրանց պետք է օգնել։

Թագավորը հայտարարեց , որ որոշել է թագաժառանգին։

Գծով միացրո՛ւ ասացվածքների սկիզբն ու վերջը։

Աշխատասիրությունը բախտի աջ ձեռքն է։

Անգործությունը ծուլություն է ծնում։

Անբանի համար ամեն օր տոն է։

Աշխատասեր մարդուն երկինքն էլ է օգնում։

Մի ճամփորդ կար, նրա անունը Արամ էր։ Այդ տղան անտառներով քայլում էր։ Մի օր ճամփորդում էր, ձորից ընկավ իմ երկիր որըտեղ ամեն ինչ սկսում է Ա տառով։ Արամը մի մարդու հանդիպեց նա հարցրեց, թե ի/նչ է կատարվում այս երկրում։ Մարդը ասաց․

-Ամեն բան պետք է , որ Ա տառով լինի, եթե չլինի, մտցնում ենք գետը ու այդ բանը գնում է ձեր երկիր, որ տեղից դու եկար մեզ մոտ։

-Իսկ քո անուը ի՞նչ է ,- հարցրեց մարդը ։

-Արամ,- պատասխանեց տղան։ Օրինակ մեր դպրոցը սկսվում է ա տառով՝ ադպրոց, աոպել, ադաշնամուր, ասեղան, ահամակարգիչ ու տարբեր լիքը բաներ։ Արամը գնաց տներ տեսավ, տեսավ, թե ինչպես են ապրում ու հետ գնաց իր հայրենիք։

Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բարն եմ սիրում,