Ինքնաստուգում 10

Из учебника стр. 64 — 65

Я люблю весеннее чириканье воробьёв. Когда солнышко пригревает землю, на крышах домов, на деревьях, возле луж начинают громко чирикать воробьи. Под крышей каменного или деревянного дома они устраивают свои гнёзда. Птенцов своих воробьи старательно кормят и храбро защищают от опасности. Человека воробьи не боятся, прыгают под ногами прохожих, смело скачут по улицам, по которым проезжают машины. Поймать воробья — дело нелёгкое. Приметливые, умные и осторожные, они редко попадают в лапы кошек, потому что быстро замечают опасность.

Вопросы

Как воробьи встречают приход весны?

Когда солнышко пригревает землю, на крышах домов, на деревьях, возле луж начинают громко чирикать воробьи.
Где воробьи устраивают свои гнёзда?

Под крышей каменного или деревянного дома они устраивают свои гнёзда.

Как воробьи относятся к своим птенцам?

Птенцов своих воробьи старательно кормят и храбро защищают от опасности.

Множественное число
кто? мы вы они
кого? нас вас их
кому? нам вам им
кого? нас вас их
кем? нами вами ими
о ком? о нас о вас о них

Прочитай ещё раз текст и назови все местоимения.

Рабочая тетрадь.

 Նրանց թիվը հասնում է հինգ միլիոնի ամբողջ աշխարհում։

 Ասորիները դավանում են միայն քրիստոնեություն։ 

 Այժմ բնակվում են հիմնականում Իրաքում, Սիրիայում, Իրանում և ԱՄՆ-ում։

Նախկին ԽՍՀՄ-ում ապրել են 24.000 ասորիներ, այդ թվում Խորհրդային Հայաստանում՝ 5544 (1970)։ 

Իրենց ասորի համարողների մեծ մասը քրիստոնյաներ են (հիմնականում՝ նեստորականներ)։

1830-ական թթ. 100 տուն Ասորիները Ուրմիա լճի արևմտյան ափից տեղափոխվեցին Արևելյան Հայաստան։

Նրանք բնակություն հաստատեցին Ներքին Կույլասար գյուղում (Հայաստանի Արարատի մարզ)։ Այս պահին ՀՀ-ում մեծ ասորական համայնք կա Վերին Դվին գյուղում և Արզնի գյուղում։

 Նրանք հաստատվեցին Թիֆլիսում, Մոսկվայում, Պետրոգրադում և այլ քաղաքներում։

 Երևանում և Թբիլիսիում կան ասորի մտավորականներ՝ գիտնականներ, ինժեներներ, բժիշկներ, ուսուցիչներ և այլն։

Ասորիները Մերձավոր Արևելքի հնագույն ժողովուրդներից մեկն են, որոնք ունեցել են հզոր պետականություն, ապա բազմաթիվ կորուստներ, սակայն այսօր չունեն անգամ սեփական պետություն: Բացառությամբ վերջին բնորոշման՝ նրանց ճակատագիրը բավականին նույնական է եղել մեր ազգի ճակատագրին:

Մյուս կողմից ասորիները կազմում են Հայաստանում ապրող թվով երրորդ (մեծությամբ) ազգային փոքրամասնությունը, որոնց հետ մենք ջերմ հարաբերությունների մեջ ենք, սակայն նրանց էթնիկական նույնացման ու մշակութային բնութագրերի դուրսբերմանը հարցը իրավմամբ կարող է շատ էական նշանակություն ունենալ մեր երկու ժողովուրդների համատեղ զարգացման համար:

Այս աշխատանքի մեջ մենք նախ կփորձենք հասկանալ, թե Հայաստանում ինչպիսի ազգային փոքրամասնություններ կան, ինչպես է ձևավորվել այդ կազմը, պատմական ինչ փոփոխություններ է կրել ու ինչ հետագա զարգումներ է ապրում: Ինչպես նաև, թե ինչ իրավական հիմքերով կան ազգային փոքրամասնությունների շահերի պաշտպանության առուվ, ինչպիսին է մեր վերաբերմունքը այդ ազգային փոքրամասնություների նկատմամբ:

Այնուհետև կմասնավորեցնենք ասորիների դեպքը, կփորձենք դուրս բերել այդ էթնոսի բնորոշման ու նույնականացման հիմքերը, մշակութային առանձնահատկությունները՝ պատմական համատեքստում դիտարկելով էթնոսի կայացման գործընթացը:

Այնուհետև կոնկրետ կանդրադառնանք հայաստանում ապրող ասորիների հիմնահարցին, նրանց գործունեությանը և առանձին բնակավայրում նրանց բաշխվածությանը, էթնիկական-ազգային շահերի պաշտպանության համար առկա հնարավորություններին և այլն:

Երկու պարկում կար  576 կգ շաքարավազ։ Երբ |-ից 4 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում շաքարավազի քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ կգ շաքարավազ կար յուրաքանչյուր պարկում:

576:2=188, 188+4=192, 188-4=184, 184kg  192kg

Երկու պարկում կար  560 կգ շաքարավազ։ Երբ |-ից 5 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում շաքարավազի քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ կգ շաքարավազ կար յուրաքանչյուր պարկում:

560:2=280, 280+5=285, 280-5=275, 275kg  285kg

Երկու պարկում կար  798 կգ շաքարավազ։ Երբ |-ից 2 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում շաքարավազի քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ կգ շաքարավազ կար յուրաքանչյուր պարկում:

798:2=399, 399+2=401, 399-2=397, 397kg  401kg

1. Երկու պարկում կար  124 կգ շաքարավազ։ Երբ |-ից 4 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում շաքարավազի քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ կգ շաքարավազ կար յուրաքանչյուր պարկում:                                                                  124:2=62, 62-4=58, 62+4=66

58 kg, 66 kg

1. Երկու  արկղում կա  74կգ  խնձոր։ Երբ   |-ից 3կգ  լցրին ||- ի մեջ, ապա արկղերում խնձորի քանակները  հավասարվեց։ Քանի՞ կգ խնձոր կար արկղերում նախքան տեղափոխությունները։                                                                 74:2=37, 37-3=34, 34+4=38,   34kg   38kg
2. Երկու  խմբում կային  150 ուսանող։ Երբ|-ից 10 հոգի տեղափոխեցին || խումբ, ապա խմբերում ուսանողների   քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ ուսանող կար յուրաքանչյուր խմբում։                                                        150:2=71, 71+10=81, 71-10=61, 61kg 81kg
3. Երկու  պահեստներում  կար  540 պարկ ալյուր։ Երբ|-ից 20 պարկ տեղափոխեցին || պահեստ, պահեստներում ալյուրի   քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ պարկ ալյուր կար յուրաքանչյուր պահեստում։                                                         540:2=270, 270+20=290, 270-20=250, 250kg 290kg
4. Երկու պարկում կար 100 կգ բրինձ։ Երբ |-ից 5 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում բրնձի քանակները հավասարվեցին։ Քանի՞ կգ բրինձ կար յուրաքանչյուր պարկում:                                                                                                  100:2=50, 50+5=55, 50-5=45, 45kg  55kg
5. Երկու պարկում կար 140 կգ աղ։ Երբ  |-ից 10 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում աղի քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ կգ աղ կար յուրաքանչյուր պարկում:                                                                                                                                      140:2=70, 70+10=80, 70-10=60,  60kg  80kg

Из учебника стр. 63 — 64

Прочитай текст «Аист» и ответь на вопросы.

На краю деревни росло большое дерево, на котором аисты устроили своё гнездо. Однажды люди узнали о гибели одного аиста. Когда вывелись птенцы, пришлось другому аисту одному кормить своих птенцов.

Ему было трудно. Аистята подрастали. Они всё время просили есть. Из гнезда видны были головки птенцов. Малыши беспокойно смотрели по сторонам, потому что были голодны. Шли с речки ребята, увидели птенцов. Один мальчик снял со связки маленькую рыбку. Он протянул её на шесте прямо аисту в клюв. Аистята сначала испугались. Но один схватил рыбу и съел. С тех пор ребята стали помогать аисту кормить птенцов. Каждый день ловили они в речке за рощей рыбу для
аистят.

Вопросы

Расскажи, как вёл себя аист, когда остался в одиночестве. Как вели себя аистята?

На краю деревни росло большое дерево, на котором аисты устроили своё гнездо. Однажды люди узнали о гибели одного аиста. Когда вывелись птенцы, пришлось другому аисту одному кормить своих птенцов.

Объясни, что придумали мальчики.

Один мальчик снял со связки маленькую рыбку. Он протянул её на шесте прямо аисту в клюв. 

Как ты думаешь, почему ребята так поступили?

 С тех пор ребята стали помогать аисту кормить птенцов. Каждый день ловили они в речке за рощей рыбу для
аистят.

К местоимениям 3-го лица после предлогов прибавляется «н»: у него, к ней, с ним.
кто? я, ты, он, она
у кого? у меня, у тебя, у него, у неё
к кому? ко мне, к тебе, к нему, к ней
на кого? на меня, на тебя, на него, на неё
с кем? со мной, с тобой, с ним, с ней
о ком? обо мне, о тебе, о нём, о ней

Составь с местоимениями небольшой рассказ.
Он, у него, на нём, к нему, за ним, с ним.
Начни так: Сергей любит кататься. Каждый день он ходит на горку кататься. У него есть самокат. На нём одет костюм. К нему подошёл человек. Этот человек пошёл за ним. С ним была собака.

Ответь на вопросы.
Образец: — У него есть брат? — Да, у него есть брат. (Нет, у него нет брата.)
У него есть учебник? Нет, у него нет учебника. У тебя есть словарь? Да, у меня есть словарь. У  него есть словарь? Да, у него есть словарь.  У неё есть фломастеры? Нет, у него нет фломастеров  У неё есть
мяч? Нет, у него нет мяча. У тебя есть тетрадь? Да, у меня есть тетрадь.

Կիրառելով գումարման տեղափոխական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

33+16+107=33+107+16=156

155+69+5555=5779

659+156+11+44=156+44+11+659=860

8+55+1992=8+1992+55=2055

Կիրառելով գումարման զուգորդական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

16+14+1668+2000=(16+14)+1670+2556=4256

65+1015+879=(65+1015)+879=1959

59+11+111=(59+11)+111=181

58+42+155=(58+42)+155=255

օրենքները

Գումարման տեղափոխական օրենքը՝

Գումարելիների տեղերը փոխելիս գումարը չի փոխվում։

Օրինակներ՝ 3+8=8+3=11

118+250+82=118+82+250=200+250=450 ։

Գումարման զուգորդական օրենքը՝

Եթե երկու թվերի գումարին գումարվում է երրորդ թիվը, արդյունքը հավասար կլինի այն թվին, որը ստացվում է, եթե առաջին թվին գումարվում է երկրորդ և երրորդ թվերի գումարը։

Օրինակ՝

(39+13)+87=39+(13+87)=139

Առաջադրանքներ

1. Կիրառելով գումարման տեղափոխական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

150+200+250= 150+250+200=600

393+600+7+3000= 393+7+600+3000=4000

796+200+4+450= 796+4+200+450=1450

38000+6550+2000= 38000+2000+6550=46550

6480+224+500+20=6480+20+500+224=7224

12000+6214+8000= 12000+8000+6214=26214

7480+364+500+20= 7480+20+500+364=8364

2. Կիրառելով գումարման զուգորդական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

189+70+30=189+(70+30)=189+100=289

139+14+86=(86+14)+139=239

1033+967+255=(967+1033)+255=2255

333+6667+1992=(6667+333)+1992=8992

196+117+283=(117+283)+196=496

256+115+144=(256+144)+115=515

39+13+87=(13+87)+39=139

101+999+1001=(1001+999)+101=2101

57+60+40=(40+60)+50=150

3. Կիրառելով գումարման տեղափոխական և զուգորդական օրենքները հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

62+12+38=(12+38)+62=112

64+18+36=(64+36)+18=118

393+8+92+107= (8+92)+393+107=600

275+8+25+92=(92+8)+25+275=400

276+9+24+91=(91+9)+24+276=400

1035+49+465+101= (49+101)+465+1035=1650

654+17+346+250+750= (250+750)+654+17+346=2017