Ողջույն։ Հունիսի 27֊ին դասընկերոջս` Գևորգի ծննդյան օրն էր։ Գևորգը որոշել էր ծնունդն անցկացնել ընկերների հետ լեռներում։ Դե ինչ էր մնում մեզ անել, որպես իսկական սեբաստացիներ, որոնք պատրաստեն են ամեն տեսակ ճամփորդությունների ու փորձությունների, իհարկե` ընդունել հրավերն ու ճանապարհ ընկնել։ Դասարանով պայմանավորվեցինք հանդիպել դպրոցի մոտ 7։30։ Բոլորս ուրախ, զվարթ դիմավորեցինք մեր հոբելյարին, շնորհավորեցինք ու շարժվեցինք դեպի Հատիս լեռ։ Բավական երկար ճանապարհ գնալուց հետո հասանք մեր նշանակետին, քսեցինք արևապաշտպան քսուկները, վերցրինք մեզ անհրաժեշտ իրերն ու գիդի ուղեկցությամբ սկսեցինք բարձրանալ դեպի Հատիս։ Ինչ խոսք մեր բռնած ուղին դժվար էր, երբեմն նույնիսկ անհաղթահարելի թվացող, բայց եթե ունես նպատակ, ունես քո առջև դրված խնդիր, ուրեմն առաջ դեպի գագաթ, դեպի 2528մ բարձրություն։ Մի քանի ժամ արևի տապին, քարքարոտ լեռները անտրտունջ հաղթահարելուց հետո մենք արդեն վերևում էինք` Հատիս լեռան գագաթին։ Դա իրոք ուրիշ զգացողություն է, երբ վերևից նայում ես ներքև, դու քեզ զգում ես ազատ, ամեն բան հաղթահարած մի մարդ, որին այլևս ոչ մի դժվարություն անիրագործելի չի թվում։

Մի փոքր հանգստանալուց հետո վերևում նշեցինք Գևի ծնունդը, իսկ ծնունդն իր արտասովոր լինելուց բացի նաև ամենաիսկականներից էր` տորթով, մոմերով ու հրավառությամբ։ Հատիսի գագաթը վայելելուց հետո պետք է հաղթահարեինք լեռն իջնելու դժվարությունը ևս։ Դա էլ քաջաբար հաղթահարեցինք ու երեկոյան արդեն ներքևում էինք,հոգնած,փոշոտ, արևայրուքով, բայց` բավարարված։ Կարծում եմ մենք երբեք չենք մոռանա այս ծնունդն ու մեր իրական  առաջին բարձունքի հաղթահարումը։

Հ.գ. Հայաստանը դեռ ինչքան լեռներ ունի, որ պետք է հաղթահարենք, և տա Աստված մի օր էլ էդպես դասարանով բարձրանանք մեր Արարատ լեռը։

Այսօր դասարանով գնացինք Հրազդանի կիրճ։ Առաջի կանգառը սբ. Սարգիս եկեղեցին էր։ Մոմ վառելուց, աղոթելուց հետո քայլելով իջանք կիրճ։

Ճանապարհին նկատեցի Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրը։ Հասնելով մանկական երկաթուղի` նստեցինք, հանգստացանք, նախաճաշեցինք ու ուղղվեցինք դեպի գետ։ Գետի ափին շատ զով էր։ Վայելեցինք գեղեցիկ բնությունը, գետի քչքչոցը։ Նույնիսկ նկատեցինք մարդկանց, որոնք եկել էին լողալու։ Նկարեցինք, նկարվեցինք, խաղացինք, զրուցեցինք ու մեծ տպավորություններով վերադարձանք դպրոց։

Ամբերդի ամրոց-համալիրը՝ Հայաստանի անառիկ ամրոցներից մեկն է: Այն կառուցվել է Արագած լեռան լանջերին և գտնվում է  ծովի մակարդակից 2300 մետր բարձրության վրա։
Դեպի ամրոց տանող ճանապարհը անմարդաբնակ է, այն նրբորեն միախառնվում է բլուրներ հետ, իսկ Ամբերդի բարձունքից հրաշալի տեսարան է բացվում դեպի հորիզոն։
Երկհարկանի կառույցն ունի նաև  փառահեղ սանդուղքներ, իսկ պատերից վեր են խոյանում ամրոցը պաշտպանող հզոր աշտարակներ։ Ամբերդի ամրոցի արտաքին ճարտարապետությունը պարզ է և արտահայտիչ։

Պատմական ակնարկ. տեղադիրքը

Ամբերդ (Անբերդ) ամրոց-բերդաքաղաքը կառուցվել է պատմական Արագածոտն գավառում,  Արագածոտնի մարզի Աշտարակի տարածաշրջանի Բյուրական գյուղից 7 կմ հյուսիս-արևմուտք, Արագածի հարավային լանջին, Արքաշեն և Ամբերդ գետերի միախառնման տեղում: Ամբերդի հիմնադրման ստույգ ժամանակաշրջանը հայտնի չէ: Որոշ գիտնականներ այն վերագրում են կիկլոպյան, ոմանք էլ` ուրարատական և վաղմիջնադարյան ժամանակաշրջաններին: Պեղումների և պատմահնագիտական ուսումնասիրությունների հիման վրա Ամբերդ ամրոցը թվագրվում է X-XIII դդ.:
Ըստ պատմական աղբյուրների Ամբերդի շինարարությունը սկսվել է VII-րդ դ. Կամսարական իշխանների կողմից:  X դ. պատկանել է Պահլավունի իշխաններին և եղել Բագրատունյաց  թագավորության  կարևոր ռազմապաշտպանական  հենակետերից։

Ամրոցի  պատմաճարտարապետական հուշարձանները

X-XIII դդ. ամրոց բերդաքաղաքը ընդգրկում էր մի շարք պատմաճարտարապետական հուշարձաններ` ամրոցապարիսպներ, Արքաշեն ձորի և Ամբերդաձորի դարպասները, դղյակ, ջրամբարներ, բաղնիք, գաղտնուղիներ, մատուռ, բնակելի շինություններ և Կաթողիկե եկեղեցին: Ներկայումս բերդաքաղաքից պահպանվել են դղյակի (X-XIII դդ.), պարսպապատերի ավերակները, բաղնիքի (X-XI դդ.), այլևայլ շինությունների մնացորդներ և Կաթողիկե եկեղեցին (Վահրամաշեն) (1026 թ.):

Պեղումներ և վերանորոգման աշխատանքներ

Անցած տասնամյակներում Ամբերդում կատարվել են մի շարք հնագիտական պեղումներ և հուշարձանների վերանորոգման մի շարք աշխատանքներ: Ամբերդ բերդաքաղաքի տարածքի առաջին պեղումները կատարել է ակադեմիկոս Հ. Օրբելին` 1936 թ.: Պեղումների ընթացքում հայտնաբերվել են մետաղյա իրեր, զենքեր, արծաթե զարդեր, խեցեղեն, ապակեղեն, ոսկե, պղնձե դրամներ, մոմակալներ, բրոնզե աշտանակներ և այլ հնագիտական իրեր:

Ինձ շատ է դուր գալիս Ամբերդ ամրոցը, ուր  ամեն անգամ այցելում եմ մեծ հաճույքով։